Đại học khởi nghiệp Việt Nam: Bài học nhìn từ Đại học MIT, Hoa Kỳ

Nghĩ và làm

Theo bảng xếp hạng đại học QS World University Rankings 2022, Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) là trường đại học tốt nhất thế giới. Vị trí top đầu của MIT trong bảng xếp hạng được duy trì liên tục từ nhiều năm qua.

Theo số liệu thống kê, Viện Công nghệ Massachusetts có 93 người được giải Nobel, 25 người nhận giải thưởng Turing, 58 người nhận Huân chương Khoa học Quốc gia (National Medal of Technology and Innovation), 45 học giả (Rhodes Scholars) và 50 học giả MacArthur (MacArthur Fellows).

Để có thể được đào tạo, học tập tại MIT, ứng viên phải thể hiện được những tố chất như: Sứ mệnh của MIT là làm cho thế giới trở thành một nơi tốt đẹp hơn; Hợp tác và hành động phối hợp và dám thử thách, dám liều lĩnh, không sợ thất bại, dám nhận khó khăn, năng động, có tính tò mò, phấn khích. Ngoài ra, để trở thành một phần của cộng đồng MIT, ứng viên còn phải biết quan tâm, nâng đỡ người khác, biết khơi gợi niềm cảm hứng làm việc của bạn bè trong cộng đồng.

Với quan điểm: Sáng tạo từ bàn tay, câu khẩu hiệu từ xưa của MIT là "Mind and Hand", nghĩa là không chỉ có nghĩ (Thinking) mà hãy làm (Doing).

Tại MIT hiện có một Trại hè Công nghệ và Khởi nghiệp với tên gọi: FutureHack dành cho các học sinh từ 12 tuổi. Trại sinh FutureHack có thời khóa biểu học tập, thực tập và làm việc nhóm lên đến 12 tiếng mỗi ngày. FutureHack hằng năm bùng nổ các ý tưởng khởi nghiệp độc đáo nhưng thực tế.

Môi trường phát huy mạnh mẽ tinh thần khởi nghiệp

Kể từ những năm 1950, nền giáo dục Hoa Kỳ đã lấy "tinh thần khởi nghiệp" làm lợi thế cạnh tranh chủ đạo. Theo thống kê từ thập niên 1970 đến giữa thập niên 2000, ở Hoa Kỳ mỗi năm có từ 500.000 đến 600.000 doanh nghiệp mới thành lập, một số trở thành những tập đoàn hùng mạnh, khiến kinh tế nước này phát triển vượt bậc.

Những người làm chính sách tại Hoa Kỳ cho rằng, đại học có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy khởi nghiệp. Vì vậy, các chương trình giáo dục khởi nghiệp trong trường đại học ở nước này phát triển nhanh chóng.

Với MIT, các chương trình đào tạo, giáo dục khởi nghiệp dựa trên nền tảng công nghệ mới đã được xây dựng và triển khai từ rất sớm. MIT tập trung vào 2 kỹ năng chính là đào tạo tinh thần khởi nghiệp và kỹ năng khởi nghiệp.

MIT được cho đã góp phần thúc đẩy thời đại kỹ thuật số, mở đường cho phát triển tính toán hiện đại và công nghệ mạng máy tính. Trong đó nổi bật là thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp tại Boston và khu vực Silicon Valley.

Theo Forbes, đến năm 2024, sinh viên từ MIT thành lập 30.200 công ty, tạo ra 4,6 triệu việc làm và doanh thu khoảng 1,9 nghìn tỷ đô mỗi năm. Có tới 11% sinh viên của MIT đã có doanh nghiệp trước khi tốt nghiệp.

Không chỉ với người học, từ thế kỷ 19, MIT đã khuyến khích giảng viên làm kinh tế để bổ sung thu nhập. Nhiều giáo viên của MIT trở thành các doanh nhân, hình thành sự liên hệ chặt chẽ giữa MIT và các doanh nghiệp.

Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo ở Việt Nam

Đề án "Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025" (Đề án 844) được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt vào năm 2016 đánh dấu động thái cụ thể của Chính phủ để phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Đến năm 2025, đề án dự kiến sẽ hỗ trợ phát triển 2.000 dự án khởi nghiệp đổi mới sáng tạo; 600 doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo; 100 doanh nghiệp tham gia đề án gọi được vốn đầu tư từ các nhà đầu tư mạo hiểm, thực hiện mua bán sáp nhập với tổng giá trị ước tính khoảng 2.000 tỷ đồng.

Thống kê chưa đầy đủ, hiện số doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại TPHCM khoảng hơn 2.000 doanh nghiệp; cả nước khoảng gần 4.000 doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

Theo thông tin tuyển sinh đại học, cao đẳng năm 2022 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, tính đến năm 2022, toàn quốc có 238 trường đại học, học viện, 412 trường cao đẳng. Riêng TPHCM có 62 trường Đại học, 48 trường cao đẳng.

Qua thực tiễn số lượng doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trong nước các năm qua, phân tích cách làm của trường đại học MIT (Hoa Kỳ) và xu thế trên thế giới hiện nay, để thúc đẩy phong trào khởi nghiệp phát triển mạnh mẽ, hiệu quả hơn nữa, các trường đại học, cao đẳng của Việt Nam cũng cần phải đi theo xu hướng chung, trở thành đại học khởi nghiệp và tập trung vào 2 chức năng đào tạo: Tinh thần khởi nghiệp và kỹ năng khởi nghiệp.

Đặc biệt, cần nhấn mạnh việc đào tạo, giảng dạy trong phòng thí nghiệm, chú trọng đào tạo ứng dụng và gắn kết với các công ty công nghệ, với các doanh nghiệp.

Nếu tất cả các trường đại học và cao đẳng của Việt Nam định hướng và theo cách làm này, số lượng phát triển doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tại Việt Nam chắc chắn sẽ tăng đột biến, góp phần chủ lực phát triển kinh tế xã hội bền vững cho đất nước.

CEO Đặng Đức Thành

Chủ tịch Câu lạc bộ Các nhà kinh tế (VEC)

UVBCH Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI)