Đánh thức 'rồng xanh' sông Sài Gòn

Chiều 2/3, TPHCM tổ chức Hội thảo Phát triển không gian, chức năng dọc hành lang sông Sài Gòn theo kinh nghiệm của Pháp về sông Sein. Hội thảo có sự tham dự của nhiều chuyên gia trong và ngoài nước, đặc biệt là liên danh tư vấn Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) và Viện Quy hoạch vùng Paris (IPR).

Với độ dài 256 km, riêng đoạn chảy qua TPHCM là khoảng 80 km, sông Sài Gòn thực sự có tiềm năng vô cùng to lớn trong việc phát triển kinh tế- xã hội của một vùng rộng lớn khu vực Đông Nam Bộ. Bản thân lãnh đạo Thành phố cũng khẳng định mong muốn khai thác tiềm năng kinh tế và bảo tồn nét đẹp của con sông này. 

Việc phát triển sông Sài Gòn nằm trong khuôn khổ nghiên cứu các định hướng quy hoạch sông Sài Gòn và triển khai các nhóm việc sau chuyến tham quan sông Sein của Bí thư Thành ủy TPHCM Nguyễn Văn Nên tại Paris vào tháng 6/2023.

Theo đó, mục tiêu của việc phát triển sông Sài Gòn là định hướng lấy không gian ven sông Sài Gòn làm mặt tiền cho đô thị, phát triển dải đô thị hai bên sông, tổ chức các dải công viên công cộng ven sông nhằm đảm bảo khả năng tiếp cận và sử dụng các tiện ích, dịch vụ ven sông. Đây là cơ hội để dòng sông này thực sự "hóa rồng", đóng góp cho sự phát triển của TPHCM.

Theo Chủ tịch UBND TPHCM Phan Văn Mãi, Thành phố đang khẩn trương thực hiện 3 quy hoạch: Quy hoạch Thành phố thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050; rà soát điều chỉnh quy hoạch chung TPHCM đến năm 2040, tầm nhìn 2060 và xây dựng quy hoạch chung TP. Thủ Đức.

Đây là 3 quy hoạch rất quan trọng cho sự phát triển của Thành phố trong thời gian tới. Ngoài ra, Thành phố xác định sông Sài Gòn là trung tâm của quy hoạch TPHCM thời kỳ mới và là điểm nhấn trong việc rà soát quy hoạch chung lần này. Vì vậy, việc Thành phố phối hợp với Viện Quy hoạch vùng Paris, Tổ chức Khoa học và Chuyên gia Việt Nam toàn cầu (AVSE Global) xây dựng quy hoạch phát triển hành lang sông Sài Gòn là việc kịp thời và có ý nghĩa.

Ông Mãi cũng nhấn mạnh, kết quả thu được tại hội thảo vừa đóng góp cho việc nghiên cứu quy hoạch sông Sài Gòn nhưng cũng sẽ kết nối với việc xây dựng quy hoạch chung TPHCM.

Chia sông Sài Gòn thành 4 phân khu

Sau cuộc khảo sát của Bí thư Thành ủy Nguyễn Văn Nên tại Paris, Sở Quy hoạch và Kiến trúc TPHCM cùng với liên danh tư vấn gồm AVSE Global và IPR đã xây dựng ý tưởng, định hướng và phát triển dọc hành lang sông Sài Gòn, vận dụng kinh nghiệm quy hoạch quản lý sông Seine vào nghiên cứu các quy hoạch mà TPHCM đang thực hiện.

Đại diện của Liên danh tư vấn AVSE Global và IPR trình bày về kết quả nghiên cứu phát triển toàn diện hành lang sông Sài Gòn nhấn mạnh, sông Sài Gòn có một sứ mệnh cao cả, là dòng chảy tạo cơ hội chuyển mình cho TPHCM.

Nếu so sánh với những dòng sông trong đô thị nổi tiếng khác trên thế giới, sông Sài Gòn có 5 đặc trưng độc đáo. Thứ nhất là giá trị lịch sử đặc biệt đối với Việt Nam, biểu tượng là bến cảng Nhà Rồng, nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh ra đi tìm đường cứu nước. Thứ hai là bản sắc sông nước gắn kết tình cảm vùng Nam Bộ.

Thứ ba là đường ranh giới vật lý kết nối các tỉnh Bình Phước, Tây Ninh, Bình Dương. Thứ tư là vị thế, là tài sản độc đáo với hệ sinh thái đa dạng sinh học đẳng cấp thế giới (rừng ngập mặn Cần Giờ). Thứ năm là thách thức lũ lụt khiến TPHCM nằm trong số 10 thành phố chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.

Với những đặc trưng đó, Liên danh tư vấn đề xuất chia sông Sài Gòn thành 4 phân khu để tháo gỡ những khúc mắc mang tính bao quát và toàn diện của TPHCM từ quan điểm về mặt không gian.

Đầu tiên là phân khu Bắc kết nối bản sắc, qua huyện Củ Chi (TPHCM), Bến Cát (Bình Dương), từ thị xã Thủ Dầu Một (Bình Dương) đến ranh giới TPHCM và tỉnh Tây Ninh. Khu này nên được phát triển theo hình thức công viên tự nhiên mới để bảo tồn và nâng cao nền nông nghiệp, cảnh quan và di sản của khu vực ngoại ô.

Phân khu 2 là giao diện trù phú, bao trùm từ cầu đường sắt đến cầu Thủ Dầu Một. Tại đây, liên danh tư vấn dự kiến sẽ tạo ra không gian mới giao thoa giữa thành thị và nông thôn, bằng cách xác định ranh giới rõ ràng hơn giữa hai khu vực này, đồng thời chuyển đổi các khu đất trồng trọt rộng lớn còn lại thành các công viên nông nghiệp - giải trí, sinh thái và sản phẩm thủ công được du khách ưa thích.

Phân khu 3, Thanh Đa (quận Bình Thạnh) trải nghiệm hạnh phúc, bao gồm bán đảo Thanh Đa và vùng phụ cận từ Quốc lộ 52 đến đường sắt TPHCM - Hà Nội. Tại phân khu này, liên danh tư vấn đề xuất phát triển khu đô thị hỗn hợp mật độ cao TOD và công viên nông nghiệp - giải trí ngập nước rộng 300 ha. Hai khu này liên kết với nhau bằng tuyến cáp treo công suất cao, bắt đầu tại ga metro Phước Long (TP. Thủ Đức), cáp treo sẽ có các điểm dừng ở trung tâm bán đảo Thanh Đa, nơi tập trung các dịch vụ, cửa hàng, trung tâm...

Phân khu 4 là khu trung tâm cánh cửa tương lai, chạy từ ngã ba sông Đồng Nai/Nhà Bè đến Quốc lộ 52. Giống với vùng hợp lưu của sông Hudson và sông Đông ở TP. New York, Docklands ở London hay vịnh Marina ở Singapore, phân khu 4 là cửa ngõ nổi bật vào TPHCM, đây là nơi để thể hiện hình ảnh đẹp nhất của đô thị với phần còn lại của đất nước và thế giới, đồng thời trưng bày những công trình tuyệt vời nhất của đô thị.

Anh Thơ