Lắng nghe ý kiến doanh nghiệp để thực hiện hiệu quả các dự án PPP tại TPHCM

Nối tiếp những vấn đề được đặt ra tại Diễn đàn Hỗ trợ Pháp lý Đầu tư 2023, Kỳ I Diễn đàn Hỗ trợ pháp lý đầu tư tập trung khai bàn luận các nội dung xoay quanh chủ đề "Đầu tư bằng hình thức đối tác công-tư (PPP) trong bối cảnh mới của TPHCM" với 2 phiên: Phiên trù bị và Phiên toàn thể. Trong đó, Phiên trù bị được triển khai nhằm lấy ý kiến của các hiệp hội doanh nghiệp, nhà đầu tư liên quan đến 2 chủ đề chính: Lựa chọn loại hợp đồng PPP và yêu cầu về đảm bảo cân bằng lợi ích giữa các bên trong hợp đồng; Nâng cao vai trò của khối tư nhân nhằm cải tiến, vận hành hiệu quả dự án PPP tại TPHCM.

Mở đầu Phiên trù bị, TS. Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VIAC đề cập đến tình hình triển khai Nghị quyết 98 tại TPHCM hiện nay.

Ông Lộc nhìn nhận, Nghị quyết 98 là văn bản có tính đột phá, là bước "giậm nhảy" để TPHCM phát triển vượt bậc. Tuy nhiên, những quy định trong Nghị quyết 98 lại đặt ra nhiều tiền lệ vượt ngoài quy định hiện hành của cả nước, điều này nhiều phần gây ra sự lúng túng cho các nhà đầu tư và cả cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong việc triển khai, áp dụng quy định của Nghị quyết này.

Vì vậy, Diễn đàn Hỗ trợ pháp lý đầu tư là một kênh công cụ hữu hiệu để nhà đầu tư chia sẻ những khó khăn, thách thức trong quá trình thực hiện hoạt động đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam. Có thể nói rằng, Diễn đàn này là bước thực hiện hóa phương châm cốt lõi "yểm trợ pháp lý doanh nghiệp cho nhà đầu tư".

Bà Cao Thị Phi Vân, Phó Giám đốc ITPC chia sẻ, với vai trò là cơ quan đầu mối, điểm đến cửa ngõ cho các vấn đề vướng mắc của nhà đầu tư hoạt động kinh doanh trên địa bàn Thành phố, ITPC đã tiếp nhận nhiều thông tin, kiến nghị từ doanh nghiệp.

Bà Vân cho biết, nhà đầu tư rất hoan nghênh nỗ lực của TPHCM và Việt Nam trong việc ban hành và nỗ lực đưa Nghị quyết 98 vào đời sống. Đối với các dự án đầu tư theo hình thức hợp tác đối tác công-tư (PPP), Nghị quyết đã mở ra cơ chế rất tích cực, do đó, TPHCM có động lực để khởi động nhiều dự án.

Hiện nay, TPHCM đang khẩn trương rà soát những bất cập để khởi động lại các công trình "đóng băng" và chuẩn bị khởi công những công trình mới như các dự án theo mô hình phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông công cộng (TOD); các dự án theo phương thức đối tác công tư PPP áp dụng các loại hợp đồng BOT; BT.

Tuy nhiên, việc thực hiện Nghị quyết 98 vẫn còn những khó khăn, vướng mắc. Từ đó, nhu cầu lắng nghe ý kiến của cộng đồng doanh nghiệp là hoàn toàn cần thiết.

Kiến nghị áp dụng nhiều hình thức trong lựa chọn nhà đầu tư

Tại Phiên trù bị, các chuyên gia đưa đánh giá về tiềm năng của các dự án mới theo Nghị quyết 98. Theo đó, Nghị quyết cho phép thực hiện các dự án trong lĩnh vực y tế, giáo dục - đào tạo, thể thao và văn hóa (là điểm mới so với Luật PPP hiện hành). Quy định này tạo động lực mới cho sự phát triển của ngành văn hóa, thể thao và du lịch, tuy nhiên, lại đang bỏ ngỏ về quyền quản lý, khai thác đối với các dự án cũng như cơ chế thu hồi vốn của nhà đầu tư. 

Ví dụ như, hiện nay, chưa có quy định cụ thể hay hướng dẫn chi tiết liên quan đến thời hạn nhà đầu tư quản lý, khai thác dự án, quyền và nghĩa vụ của nhà đầu tư có gì khác biệt so với các dự án ở những lĩnh vực đã được quy định trong luật PPP trước đó. Như vậy, nhà đầu tư cảm thấy lúng túng và chưa thực sự sẵn sàng đầu tư.

Luật PPP hiện hành đã có quy định về cơ chế phân chia lợi nhuận và rủi ro, tuy nhiên, nhà đầu tư chưa thực sự thấy thoả đáng với tỉ lệ này. Hơn nữa, trong trường hợp doanh thu thấp hơn phương án tài chính, nhà đầu tư phải thông qua quy trình kiểm toán hết sức khắt khe. Do vậy, nhà đầu tư kỳ vọng trong tương lai sẽ có cơ chế hợp lý hơn.

Góp ý về các loại hợp đồng PPP được áp dụng, nhà đầu tư kiến nghị Thành phố nên nghiên cứu áp dụng nhiều hình thức khác ngoài hợp đồng BOT và BT để lựa chọn nhà đầu tư. Bởi lẽ, thứ nhà đầu tư thật sự hướng đến là một mô hình hợp tác, chia sẻ dài hạn chứ không chỉ tập trung ngắn hạn như BT và BOT. 

Bên cạnh đó, các mẫu hợp đồng BOT hiện nay cũng rất cơ bản, nhiều khi không đáp ứng được yêu cầu từ nhà đầu tư. Do đó, yêu cầu bổ sung, chi tiết hoá nhiều quy định trong hợp đồng mẫu BOT, có thể kể đến như: Quy định về nghĩa vụ, trách nhiệm của cơ quan ký kết hợp đồng, quy định liên quan đến vốn đầu tư và giải ngân vốn đầu tư, cơ chế doanh thu tăng, giảm,... là hoàn toàn cần thiết để đảm bảo tính an toàn về mặt pháp lý, giảm thiểu rủi ro khi triển khai dự án.

Các ý kiến thu thập được từ Phiên Trù bị sẽ được chuyển tới các chuyên gia trong nhóm Chuyên môn của Diễn đàn (bao gồm nhiều luật sư, chuyên gia, trọng tài viên uy tín, cơ quan nhà nước có thẩm quyền) để bàn luận và phản hồi nhà đầu tư tại Phiên toàn thể của Diễn đàn.

Phiên toàn thể Diễn đàn sẽ diễn ra vào ngày 24/4 tới.

Anh Thơ