Một năm triển khai cơ chế đặc thù: TPHCM ban hành khối lượng chính sách đáng kể

Sáng 3/8, Hội đồng Tư vấn triển khai Nghị quyết 98/2023/QH15 của TPHCM tổ chức Phiên họp lần thứ 5. Phó Chủ tịch UBND TPHCM Võ Văn Hoan; TS. Trần Du Lịch, Chủ tịch Hội đồng; TS. Trương Minh Huy Vũ, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM chủ trì phiên họp.

Theo Hội đồng, sau một năm triển khai Nghị quyết 98, Thành phố đã ban hành khối lượng chính sách đáng kể. Đây chính là tiền đề mở ra niềm tin, mở ra nhiều triển vọng vào tương lai trong giải quyết những nút thắt, điểm nghẽn, cũng như vấn đề giải quyết bài toán phát triển bền vững của thành phố.

Cụ thể, Thành phố đã thông qua cơ chế phân cấp phân quyền trong 5 lĩnh vực.

Đối với lĩnh vực quản lý đầu tư, đã ban hành một số quy định về mẫu công bố thông tin dự án thu hút nhà đầu tư chiến lược; quy định quy mô tổng mức đầu tư tối thiểu của dự án PPP trong lĩnh vực y tế, giáo dục - đào tạo, thể thao, văn hóa; ban hành Danh mục dự án áp dụng loại hợp đồng BOT.

Trong lĩnh vực tài chính - ngân sách Nhà nước, đã ban hành một số quy định về hoạt động của Công ty Đầu tư tài chính nhà nước TPHCM (HFIC); Quy chế thu và sử dụng tiền duy tu, tái tạo cơ sở hạ tầng của Ban Quản lý các Khu chế xuất và công nghiệp thành phố; Cơ chế chỉ thu nhập tăng thêm cho cán bộ, công chức, viên chức với mức không vượt quá 0,8 lần tổng quỹ lương cơ bản, có mở rộng 1 số đối tượng thụ hưởng so với trước đây.

Về lĩnh vực quản lý đô thị, tài nguyên môi trường, đã ban hành Quyết định phí, lệ phí chưa được quy định; Quy định trình tự, thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa dưới 500ha; Ban hành tiêu chí, tiêu chuẩn, lộ trình chuyển đổi đối với công nghệ liên quan đến chất thải rắn sinh họa; Ban hành tiêu chí, trình tự, thủ tục thực hiện chính sách kiểm soát khí thải phương tiện giao thông

TPHCM cũng đã tổ chức bộ máy của chính quyền Thành phố và thành phố Thủ Đức, thành lập Sở An toàn thực phẩm; ban hành một số quy định như cơ cấu tổ chức của tổ chức hành chính, đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc UBND thành phố Thủ Đức (tổ chức HĐND thành phố Thủ Đức, các ban của HĐND thành phố Thủ Đức; công bố quyết định thành lập 3 trung tâm đơn vị sự nghiệp công của thành phố Thủ Đức (Trung tâm An sinh, Trung tâm Xúc tiến thương mại-đầu tư, Trung tâm Quản lý khai thác hạ tầng); Ban hành tiêu chí, tiêu chuẩn, định mức đối với số lượng cán bộ, công chức tại xã, phường, thị trấn.

Về quản lý khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, đã ban hành một số quy định về các lĩnh vực ưu tiên; tiêu chí, điều kiện, nội dung hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp sáng tạo tại Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2024 - 20281; Nghiên cứu xây dựng cơ chế thúc đẩy để hình thành và phát triển trung tâm nghiên cứu đạt chuẩn quốc tế (Trung tâm xuất sắc).

Hiện TPHCM có những công trình, đề án tiêu biểu đang vận dụng Nghị quyết 98 như: Dự án đầu tư xây dựng mở rộng đường cao tốc TPHCM - Trung Lương - Mỹ Thuận (tuyến chính, tuyến nối, quy mô nút giao trên địa bàn TPHCM); Mở rộng cao tốc TPHCM – Long Thành – Dầu Giây đoạn từ nút giao Vành đai 2 đến nút giao với đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu (do VEC làm chủ đầu tư); Mở rộng đoạn đường nối 4km từ nút giao An Phú đến đường Vành đai 2 Thành phố Hồ Chí Minh; Quy định chi thu nhập tăng thêm theo Nghị quyết số 98/2023/QH15; Chương trình Giảm nghèo bền vững Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2021-2025.

Chính sách đặc thù nhưng vẫn phải tuân thủ quy định

Bên cạnh những kết quả đạt được, theo Hội đồng Tư vấn, vẫn còn những mặt tồn tại. Việc triển khai các chính sách đặc thù còn ở giai đoạn chuẩn bị đề án, dự án kêu gọi đầu tư nên chưa huy động được nguồn lực cụ thể đi vào cuộc sống. Việc vận dụng Nghị quyết 98 để tháo gỡ những vướng mắc đối với các dự án, công trình tồn tại nhiều năm còn nhiều hạn chế, cần có giải pháp đột phá mạnh mẽ hơn nữa và sự hỗ trợ của các bộ ngành có liên quan.

Ngoài ra, với mục tiêu rút ngắn quy trình, thủ tục của từng dự án đầu tư, các vấn đề liên quan đến điều chỉnh quy hoạch, đất đai, xây dựng, môi trường... còn cần thêm thời gian để đánh giá, cũng như đánh giá hiệu lực, hiệu quả của bộ máy hành chính các cấp sau khi được phân cấp, ủy quyền. Việc huy động nguồn lực chưa tạo đột phá nhằm di chuyển thật sự bức tranh KT-XH, cũng như chưa tạo sức bật cho thành phố, mà kỳ vọng trong giai đoạn tới, khi các chính sách và giải pháp đi vào cuộc sống.

Một vấn đề nữa, đó là tuy việc triển khai Nghi quyết 98 mạnh mẽ và đồng bộ ở các cấp các ngành, nhưng chưa khơi dậy được truyền thống năng động, sáng tạo, dám nghĩ dám làm để Thành phố phát triển theo tinh thần Nghị quyết số 31 của Bộ Chính trị. Vẫn còn tính trì trệ trong bộ máy hành chính, nhất là thủ tục tháo gỡ những điểm nghẽn trong hấp thụ vốn cả đầu tư công lẫn đầu tư tư nhân.

Nguyên nhân khách quan của những tồn tại trên, theo Hội đồng Tư vấn, đó là Nghị quyết này phân cấp cho thành phố quyết định nhiều nội dung, chủ trương nhưng quá trình triển khai vẫn phải tuân thủ quy trình, quy định theo phân cấp từ các bộ, ngành, cũng như các quy định của Luật, Nghị định chung của pháp luật hiện hành. 

Vì vậy, khi triển khai từng vụ việc vẫn chưa thể rút ngắn quy trình thủ tục, chưa minh định rõ ràng về quyền hạn, trách nhiệm của các cấp hành chính Thành phố. Tình hình này có thể cải thiện khi triển khai đồng bộ Nghị định số 84/2024/NĐ/CP gắn với Nghị quyết 98.

Ngoài ra, bối cảnh kinh tế thế giới có nhiều biến động, diễn biến phức tạp, khó đoán định, các yếu tố vĩ mô còn nhiều khó khăn, đã tác động lớn đến khả năng thu hút các nhà đầu tư nói chung, cũng như các nhà đầu tư chiến lược. Thị trường BĐS và thị trường tài chính trong nước vẫn đang trong giai đoạn lành mạnh hóa chưa khởi sắc...

Còn nguyên nhân chủ quan, theo Hội đồng Tư vấn, là việc tổ chức bộ máy và cách thức tiến hành chưa thực sự đổi mới, chưa xây dựng được cơ chế vận hành phù hợp với chính sách và cơ chế đặc thù.

Một số chính sách đã phân cấp, nhưng nơi được phân cấp, trong nhiều trường hợp vẫn còn dè dặt trong triển khai.

Bên cạnh đó, đội ngũ công chức, viên chức chưa phát huy được tính chủ động, sáng tạo, còn tâm lý dè dặt, e ngại trách nhiệm trong tham mưu, xử lý các vấn đề mới chưa có tiền lệ.

Anh Thơ