Sửa đổi Hiến pháp năm 2013: Cần làm rõ nghĩa vụ phản hồi đối với các kiến nghị từ Mặt trận

Chiều 19/5, Đại học Quốc gia (ĐHQG) TPHCM đã tổ chức Hội nghị lấy ý kiến về Dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 (Dự thảo Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp) và các chính sách của Dự án Luật Giáo dục đại học sửa đổi.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, PGS.TS Trần Cao Vinh, Phó Giám đốc ĐHQG TPHCM cho biết Hiến pháp năm 2013 gồm 11 chương và 120 điều, tuy nhiên Dự thảo Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp chỉ sửa đổi, bổ sung 8 điều, tập trung vào các nội dung liên quan đến Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội, đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương.

Cùng với đó, Dự án Luật Giáo dục đại học sửa đổi cũng đang được tiến hành lấy ý kiến. Do đó, Hội nghị sẽ là diễn đàn để các chuyên gia, nhà khoa học của ĐHQG TPHCM đóng góp ý kiến đối với Dự thảo Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp và đề xuất các cơ chế, chính sách phù hợp, khả thi và mang tầm chiến lược đối với giáo dục đại học (GDĐH) nói chung và ĐHQG nói riêng.

Tổ chức chính trị - xã hội: Cần làm rõ để bảo đảm hiệu lực và hiệu quả thực thi

Tham luận về các quy định liên quan các tổ chức chính trị - xã hội trong Dự thảo Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp, TS Cao Vũ Minh, Trường ĐH Kinh tế - Luật, ĐHQG TPHCM, cho rằng Dự thảo chỉ nên đề cập đến chủ thể là các tổ chức chính trị - xã hội bao gồm Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Công đoàn Việt Nam, Hội Nông dân Việt Nam, Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Hội Cựu chiến binh Việt Nam mà không cần mở rộng thêm các tổ chức xã hội khác.

Bởi theo TS Cao Vũ Minh, điều này là không cần thiết vì phạm vi của Dự thảo Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp là tập trung điều chỉnh các tổ chức chính trị - xã hội. Các tổ chức xã hội khác có điều lệ, tôn chỉ hoạt động riêng và phải tuân thủ theo Hiến pháp và pháp luật.

TS Cao Vũ Minh cũng đề xuất, góp ý sửa đổi một số nội dung khác trong Dự thảo Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp, như: cân nhắc giữ lại quy định của Hiến pháp năm 2013 về việc "phải lấy ý kiến nhân dân địa phương" đối với việc thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính; bổ sung quy định ngoại lệ về việc thành lập UBND khi không tổ chức được HĐND; thẩm quyền làm luật của Quốc hội và thẩm quyền ra pháp lệnh của Ủy ban thường vụ Quốc hội…

Bàn về các quy định liên quan tổ chức chính trị - xã hội trong Dự thảo Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp, theo TS Trần Lê Đăng Phương đến từ Trường ĐH An Giang, có một số vấn đề cần làm rõ để bảo đảm hiệu lực và hiệu quả thực thi trên thực tế của các tổ chức này.

Cụ thể, về tính chất tổ chức của Công đoàn Việt Nam, Dự thảo Nghị quyết cần xác định rõ Công đoàn là tổ chức được thành lập dựa trên nguyên tắc tự nguyện, hay là tổ chức chính trị - xã hội trực thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, hoặc đồng thời mang cả hai đặc điểm nêu trên.

Còn đối với cơ chế giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Dự thảo Nghị quyết sửa đổi Hiến pháp cần bổ sung các quy định rõ ràng hơn về nghĩa vụ phản hồi của cơ quan nhà nước đối với các kiến nghị, phản biện từ Mặt trận, trong đó xác định cụ thể về hình thức, thời hạn và trách nhiệm phản hồi.

Cần làm rõ mô hình ĐHQG là hệ thống đa ngành, đa lĩnh vực

Báo cáo về các chính sách và quy định dự kiến trong Dự án Luật Giáo dục đại học sửa đổi, TS Thái Thị Tuyết Dung, Phó Trưởng ban phụ trách Ban Thanh tra - Pháp chế cho biết, Dự án đã đề xuất 6 nhóm chính sách về GDĐH.

Các chính sách này gồm: Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, kiến tạo hệ thống quản trị đại học tiên tiến; Hiện đại hóa chương trình và phương thức tổ chức đào tạo, ứng dụng công nghệ tiên tiến và thúc đẩy học tập suốt đời; Định vị cơ sở GDĐH là trung tâm nghiên cứu, đổi mới sáng tạo gắn với đào tạo nhân lực chất lượng cao; Tăng cường huy động các nguồn lực và nâng cao hiệu quả đầu tư hiện đại hóa GDĐH; Phát triển đội ngũ giảng viên, nhà khoa học xuất sắc và môi trường học thuật sáng tạo, liêm chính và Đổi mới cách tiếp cận, bảo đảm thực chất trong công tác bảo đảm chất lượng GDĐH.

Về các quy định liên quan ĐHQG trong Dự án Luật Giáo dục đại học sửa đổi, PGS.TS Nguyễn Tấn Phát, nguyên Giám đốc ĐHQG TPHCM cho rằng vai trò của ĐHQG chưa được đánh giá đúng mực trong hệ thống GDĐH.

PGS.TS Nguyễn Tấn Phát đề xuất cần làm rõ mô hình ĐHQG là hệ thống đa ngành, đa lĩnh vực và có thêm các điều, khoản quy định rõ vai trò của ĐHQG.

Cùng quan điểm này, PGS.TS Phan Thanh Bình, nguyên Giám đốc ĐHQG TPHCM nhìn nhận Dự án Luật Giáo dục đại học sửa đổi chỉ dừng lại ở quy định về vai trò của ĐHQG là đại học thực hiện nhiệm vụ quốc gia và không có thêm các điều khoản quy định riêng dành cho ĐHQG. Điều này dẫn đến việc xem ĐHQG như các trường đại học khác, không cho thấy vai trò dẫn dắt, tiên phong của ĐHQG trong hệ thống GDĐH Việt Nam.

Do đó, PGS.TS Phan Thanh Bình kiến nghị Dự án Luật Giáo dục đại học sửa đổi cần bổ sung một chương trong luật về ĐHQG TPHCM đồng thời giữ lại mô hình hội đồng trường tại các trường thành viên của ĐHQG để đảm bảo hiệu quả quản trị.

Cũng tại Hội nghị, nhiều ý kiến góp ý, kiến nghị bổ sung về tổ chức chính quyền địa phương; bổ sung quy định về Công đoàn Việt Nam là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; bổ sung chính sách để duy trì các ngành khoa học cơ bản của các trường đại học công; hay cần bắt buộc kiểm định cấp cơ sở giáo dục…

Nguyễn Trần