Bài 2: Đề án 06 - Quản lý cư dân hiệu quả

Đề án giúp mở lối cho những phận người "vô danh"

Ông Huỳnh Tấn Đạt, Giám đốc Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước (Sở Tư pháp TPHCM) cho biết từ 2014 tới nay, Trung tâm đã hỗ trợ cho khoảng 200 trường hợp công dân có hoàn cảnh đặc biệt được được cấp giấy khai sinh, giấy tờ tùy thân… Trong đó, riêng bản thân ông đã tự trích tiền lương của mình để hỗ trợ khoảng 50 trường hợp.

Gần trọn cuộc đời gắn bó với công việc trợ giúp pháp lý, lắng nghe hàng trăm, hàng ngàn câu chuyện nhưng mỗi khi cầm trên tay tờ giấy khai sinh trao lại cho các gia đình, ông không khỏi xúc động.

Giám định ADN là một trong những bước quan trọng để xác định nhân thân, làm giấy khai sinh cho trẻ. Với nhiều gia đình hoàn cảnh khó khăn, tiền ăn phải chạy từng bữa, ông lại lặng lẽ trích từ tiền lương của mình để hỗ trợ. "Tiền giám định ADN khoảng 4-5 triệu đồng, nhưng biết tôi hỗ trợ các gia đình mà không nhận bất kì khoản thù lao hay vật chất nào, các đơn vị cũng hỗ trợ giảm giá. Tôi trích lương thôi, chứ không vận động vì sợ phức tạp", ông Huỳnh Tấn Đạt chia sẻ.

Xúc động khi kể câu chuyện của bé A ở Phường 8 Quận 10 mới đây, ông Đạt cho biết bé là con của chị Nguyễn Thị Thúy Phượng. Gia đình nghèo khó, chị Phượng lên thành phố mưu sinh rồi gặp gỡ và nên duyên với ba bé, không đăng kí kết hôn. Khi có thai thì ba của bé mất vì dịch COVID-19.

Không có tiền, chị Phượng đi làm thuê đủ mọi việc để có nguồn sống và nuôi con. Khi con lớn, do chị không có giấy tờ tùy thân nên không thể đăng ký khai sinh cho bé, cháu không được đi nhà trẻ. Nhờ chủ nhà trọ hướng dẫn, chị tìm đến Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước để được hỗ trợ.

Hiện bé A đã được đăng ký khai sinh, giấy khai sinh được trao ngày 8/10 vừa qua và cháu được đến lớp; chị Nguyễn Thị Thúy Phượng cũng được nhận lại căn cước công dân.

"Chúng tôi tự dặn lòng, phải cố gắng, các con phải được đi học để bước vào đời. Nếu không có giấy khai sinh, con chỉ có thể học trong các trường tư, mái ấm. Được cấp giấy khai sinh là quyền lợi và có ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống sau này của trẻ em", ông Huỳnh Tấn Đạt bày tỏ.

Theo ông Đạt, với những người đang làm việc tại Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước, Đề án 06 chính là sự mở lối cho những phận người "vô danh" ở TPHCM, là hành lang pháp lý để những người yếu thế được cấp giấy khai sinh, căn cước công dân…

Trước khi có Đề án 06, muốn đăng ký khai sinh cho trẻ hay làm giấy tờ tùy thân thì phải có nơi cha hoặc nơi mẹ cư trú, phải có nhà, cha mẹ phải có các giấy tờ mới nhập lên hệ thống được. Tuy nhiên, nay chỉ cần có nơi ở hiện tại của người dân là được lưu trên dữ liệu dân cư, sẽ được cấp giấy tờ.

"Ngoài tạo điều kiện cho những người yếu thế được cấp giấy tờ, nhờ có dữ liệu, Nhà nước quản lý cư dân hiệu quả", ông Huỳnh Tấn Đạt nói về ý nghĩa của Đề án 06.

Cần cán bộ liêm chính, chí công vô tư

Sau hơn 2 năm triển khai, nhận thức và hành động của cán bộ chính quyền cơ sở ở TPHCM về chuyển đổi số nói chung, thực hiện Đề án 06 nói riêng đã có sự chuyển biến tích cực. Đáng chú ý, những kết quả bước đầu được người dân đồng tình, ủng hộ, đánh giá cao. Qua đó góp phần thay đổi phương thức và nâng cao chất lượng trong quản lý công dân; tạo nền tảng quan trọng để triển khai dịch vụ công trực tuyến phục vụ người dân, góp phần đẩy mạnh phát triển Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số.

Lãnh đạo một phường trên địa bàn TPHCM (đề nghị giấu tên) chia sẻ, Đề án 06 trong quá trình triển khai cho thấy hiệu quả tích cực, thiết thực với người dân trên địa bàn. Theo ông, một người khi sinh ra phải có những quyền cơ bản, như khi sinh ra phải có giấy khai sinh, chết phải có giấy khai tử, kết hôn phải có đăng kí kết hôn…

Đề án 06 cũng đem đến nhiều tiện ích số cho người dân như cấp phiếu lý lịch tư pháp, bằng lái xe, y tế,… trên VNeID mà không phải về nơi đăng ký hộ tịch hoặc đăng ký thường trú. Hay việc người dân đi đến đâu cũng chỉ cần đăng kí lưu trú trên app VNeID, không cần phải tới cơ quan nhà nước như trước đây; và chỉ cần ở thực tế 30 ngày đã có thể đăng kí tạm trú…

Tuy nhiên, vị lãnh đạo phường trên cũng cho rằng, thực hiện đăng ký tạm trú mà không được xác thực trên dịch vụ công cư trú thì chưa được tạm trú, không thể làm căn cước công dân. Nhưng việc xác thực đó là trách nhiệm của cơ quan chức năng nhà nước.

Với trường hợp đăng kí tạm trú, thường trú, người dân phải có chủ nhà bảo lãnh, phải được xác thực trên dữ liệu dân cư. Nếu kiểm tra chưa được xác thực, người dân phải liên hệ ngay cảnh sát khu vực để được hướng dẫn, giúp đỡ. Cùng với đó, cũng cần tìm hiểu đâu là những trường hợp sẽ bị xoá hộ khẩu theo quy định…

Ngoài ra, vẫn còn những trường hợp chỉ cần cập nhật nơi ở hiện tại là đã có thể làm căn cước công dân được rồi nhưng người dân vẫn bị cán bộ phụ trách làm khó, nhũng nhiễu; hay việc người dân đi đến một địa phương khác, thực hiện đăng ký lưu trú nhưng không được xử lý ngay, hầu hết là trong tình trạng "đang xử lý yêu cầu".

"Tất cả đều cần có lộ trình, thời gian, Đề án 06 cũng không phải ngoại lệ, và muốn thực hiện thành công đề án này cần đảm bảo phối hợp hiệu quả những yếu tố, như: phương tiện, thiết bị, con người… Trong đó, yếu tố con người, cụ thể là những người thực thi công vụ trực tiếp tại cơ sở là rất quan trọng, phải là những người liêm chính, chí công vô tư", vị lãnh đạo phường tại TPHCM nhấn mạnh.

Nguyễn Trà